Open Source, Overheid en de vergeten Community

De kern van Open Source is nogal eenvoudig: opgedane kennis wordt gedeeld met de wereld. In zijn meest open vorm mag iedereen die dat wil deze kennis gebruiken, vermenigvuldigen en verspreiden.
Waar dit bij software op neerkomt is dat als je iets maakt, je jezelf verplicht je software beschikbaar te stellen voor iedereen. De overheid in Nederland heeft het voordeel hiervan gezien en het programmabureau Nederland Open in Verbinding gevormd, met als voornaamste wapenfeit hun actieplan.
So what? Mooi toch, zelfs de overheid is wakker geworden? Nou, ja en nee. Er wordt voorbijgegaan aan het begrip 'Community'.

(bron: actieplan Nederland Open in Verbinding, p28)
Voordelen van open source software zijn:

• verminderde afhankelijkheid van leveranciers;
• meer flexibiliteit bij de inzet van software;
• vergroten van de transparantie van overheidshandelen (werking van computertoepassingen);
• meer concurentie en innovatie in de softwaremarkt;
• versterking van de lokale kenniseconomie.

---

Dit is mooie taal, maar er zijn ook nadelen:

---

(bron: actieplan Nederland Open in Verbinding, p28)
Nadelen van open source software zijn:

• gebrek aan kennis, bijvoorbeeld over de selectie van software, juridische vraagstukken en kosten (“Total Cost of Ownership”);
• extra aandacht nodig van gebruikers voor ontwikkeling, beheer en ondersteuning van software.

---

Daar is niet veel tegenin de brengen, toch?

Ontstaan van Communities

Om deze vraag te beantwoorden is het misschien handig om wat verder terug te gaan in de tijd. Tim Berners-Lee (bijnaam: 'father of the web') bedacht ooit een standaard - html. Hij maakte ook een browser, een programma om deze 'paginas' te bekijken (deze heette eerst 'WorldWideWeb' maar is later hernoemd naar 'Nexus' - World Wide Web betekende inmiddels iets anders). Zijn uitvindingen stelde hij beschikbaar aan de andere gebruikers van het internet. Het idee was een die wel vrij normaal gebruik is in de wetenschap: samen aan kennis bouwen en mensen behoeden voor twee keer het wiel uitvinden.
Er zijn een aantal dingen duidelijk geworden door dit en andere uitvindingen:

• iedereen heeft er wat aan
• je wordt er niet rijk van

Bill Gates - nu bekend van Microsoft, zijn foundation en zijn ongelooflijke rijkdom, realiseerde zich dat en besloot zijn kennis niet te delen en de producten van zijn kennis te verkopen, ookwel bekend als closed-source of proprietary software. De producten van Microsoft worden door groepen betaalde ontwikkelaars gemaakt, voor Microsoft.
Netscape, later Mozilla, ging door op de open-source weg (die ook al gecontinueerd werd door veel andere projecten, bijvoorbeeld Linux). Open source ontwikkeling werd gestuurd en geleid door de ontwikkelaars zelf, met ondersteuning van bedrijven en geld-schieters. Ontwikkelingen zijn te danken aan mensen die vrijwillig meewerken aan een product voor iedereen. Een Community.

Het onbegrip van Community

Centraal in Open Source staat dus niet een leverancier, maar de community - en daar zit meteen mijn morele bezwaar met de NOiV aanpak alsook het lastige voor de overheid.
De voordelen voor de overheid worden uitgedrukt een aantal economische voordelen: onafhankelijkheid, flexibiliteit, transparantie, concurrentie, kenniseconomie. In de Open Source bestaat er een term voor partijen die wel gebruik maken van de producten maar niets toevoegen: leeches (term populair gemaakt door Dave Rosenberg).
Het buiten beschouwing laten van communities wordt vooral gesterkt door de genoemde nadelen: 'Cost of Ownership' en 'extra aandacht van gebruikers'. Deze 'nadelen' geven een gat in werkwijze en begrip weer.

Een mogelijke oplossing?

Wat er nu beoogd wordt is het toepassen van een klassieke 'opdrachtgever - leverancier' benadering waar dat niet de beste, eerlijkste en efficiëntste oplossing is. Er is een duidelijke behoefte aan een 'community' benadering van aanbestedingen. Dit is niets nieuws, Open Source organisaties doen dit al jaren - het ontwikkelen van een softwareproduct samen met onafhankelijke ontwikkelaars - samen vormen zij de community.
De reden dat traditionelere organisaties dit niet aandurven is niet alleen een van kennis en inzet, het is de verantwoordelijkheid. De sleutel tot succesvolle open source projecten is verantwoordelijkheid delen met een community. Wie goed een community kan vormen en kan beheren heeft het gereedschap om te maken wat ze nodig hebben.

• vorm een community van gebruikers, ontwikkelaars en andere 'opdrachtgevers'.
• zorg goed voor je community.
• deel de verantwoordelijkheid.